ترانه وفایی
همین ابتدای سخن باید گفت که شاید این متن، نقدی بر آثار ترانه وفایی نباشد اما سعی دارد که جهان شگرف اندیشه‌ی جاری در آثار ایشان را بکاود و آن عنصر سیال کلمات نویسنده را بازشناسد.
ترانه وفایی همواره در آثارش تلاش کرده تا با ایجاد فضایی متفاوت، مفهوم مد نظرش را در قالبی نو ارائه کند. با نگاهی به آثار تالیفی وی می توان بر این مدعا صحه گذاشت که وی در هر اثر همراه با مخاطبینش اقدام به تجربه ای تازه می کند. گرچه پیرنگی مشترک در تمام آثارش به چشم می آید. او با محور قرار دادن اندیشه ای سیال به عنوان محور آثارش، شخصیت های خلق شده توسط خود را بی وقفه در حال جستجو و حرکت قرار میدهد.
در آثار ترانه وفایی همواره شاهد جستجوگری هستیم که در جریان یافتن، به بازیابی خود می پردازد. این رویه چه در آثار مینیمالیستی ایشان و چه در قالب آثار داستانی به چشم می خورد. این نکته بخش مشترکی از نوع تفکر نویسینده با رویکرد فلسفی است که در تمام آثارش دیده میشود. در واقع شخصیت ها و روند داستانی آثار ایشان ریشه در اندیشه ای کهن دارد اما با استخوانبندی متفاوت ارائه میشود. گاهی در آثار ایشان شکلی از پرداخت اسطوره ای را شاهد هستیم. اگر اسطوره در خیال شکل میگیرد و گواه بر اقدام و عملی است که ریشه در فرهنگ و عقیده یا پدیده ها دارد، میتوان بسیاری از آثار کارکترهای آثار ترانه وفایی را در همین قالب ارزیابی کرد.
استفاده از الگوهای نوین نوشتار برای بیان چنین مفاهیمی به راستی مرز باریکیست میان اسطوره های کلاسیک و ادبیات نوین. از همین روست که آثار وی در خوانش ابتدایی کمی نامتعارف به نظر می آید. در واقع با متونی روبرو میشویم که با وجود المان های نو، ریشه در کهن الگو ها دارند. این آشنایی زدایی و تغییر چارچوب ها بخش نامتعارف آثار اوست. به همین جهت است که بعد از خواندن هر یک از آثار، مخاطب همزمان احساس نزدیکی به متن دارد اما با رویه و پوسته ای روبرو شده که برای درک درست تر از آن نیاز به بازخوانی آن را احساس میکند. اگر در اسطوره پردازی ها همواره قهرمانی در کار است، در اینجا نویسنده این نقش را به هر چه که میخواهد تفویض می کند. گاه یک انسان جستجوگر، گاه یک عروسک، گاهی یک گربه، گاه یک رنگ و حتا گاهی یک عطر بو! همگی در همان راستا هستند. هر کدام از این ها قرار است نقش کاتالیزور و یا تسهیل کننده ای را داشته باشند که سیر داستان را به شکلی اسطوره وار پیش میبرند. وابسته اند به اندیشه و تلاش، به قراردادهای تعریف شده و آیین هایی که در هر اثر توسط نویسنده مشخص میشود. همگی در سفرند و این سفر با همراهی مخاطب صورت میگیرد.
در واقع ترانه وفایی برای مخاطب نمی نویسند. همراه با مخاطب می نویسد. مخاطبش را در درون داستانش قرار میدهد و با ارائه تصاویر و المان های نزدیک باعث نمیشود که مخاطب خود را از روند داستان دور کند. اینجاست که تاکید میکنم رفتار نوشتاری نویسنده گاهی نامتعارف میشود! اگر از عمق تفکر میگوید، آنرا در قالب سائلی نشسته در خیابان قرار میدهد، اگر از یک سفر معنوی میگوید، همراه با پاوراتی میگوید، اگر مفهوم انتظار را به چالش میکشد همراه با یک کبوتر تجربه اش میکند. از نظر فرم هم گاهی نا متعارف عمل میکند. داستان را از نظر بصری می شکند و در قالب پاراگراف هایی گاه گسسته ارائه میکند. گاه در یک صفحه کاغذ فقط یک جمله میگوید و فضای ذهن مخاطب را پر از کلمه نمیکند. با کمترین کلمات عمیق ترین سفرها را پیش می برد. درست مثل اسطوره هایی که کم میگفتند و تنها در لحظه ی موعود نقش خود را ایفا میکردند و اثر بخش میشدند.
آثار ترانه وفایی را باید با نگاهی متفاوت خواند. در جریان خوانش آثار ایشان باید به ذهن اجازه داد که میان زندگیِ جاری در کلمات اثر و ریشه‌های اسطوره ای آن شناور بماند. آن آرامش بی وزن شدن را از لای خطوط آثر دریافت کرد و با شخصیت های اثر سفری به جهانی دیگرگون آغاز کرد. سخن گفتن از مفاهیمی عمیق در پوشش کلماتی ساده به شکلی مخاطب را دچار تکلف نکند، کار ساده ای نیست که ترانه وفایی به درستی از عهده ی آن بر می آید. شاید از همین روست که خواننده پس از خواندن آخرین کلمه از کتاب، شوق این را پیدا میکند که دوباره از نو شروع کند! شاید این بار در میان این شناور شدن، جهانی تازه به سویش گشوده شود.
نوشته‌ی ارسالی از میلاد ارجمند
